بیانیۀ انجمن علمی باستان‌شناسی ایران
میراث فرهنگی ایران را در ایرانِ فرهنگی دریابید
اسکار رویتر باستان‌شناس پرآوازۀ آلمانی سال‌ها پیش یعنی در سال ۱۹۲۹ میلادی همراه گروهش در تیسفون به کاوش باستان‌شناسی می‌پرداخت که در نزدیکی ایوان مدائن یافته‌های ارزنده‌ای به دست آورد که موجب خوشحالی فراوان او و گروهش شد.
آن یافته‌های ارزنده همانا گچبری‌های ارزشمندی مربوط به دورۀ باشکوه ساسانی بود. زیبایی چشم‌نواز و خیره‌کنندۀ این گچبری‌ها حاکی از چیره‌دستی هنرمندان ایرانیِ دورۀ ساسانی در آفرینش آنها بوده است. این هنرمندی ایرانیان چنان مورد استقبال باستان‌شناسان و مورخان هنر ایرانی و غیرایرانی قرار گرفت که زنده‌یاد دکتر محسن مقدم، استاد پرآوازۀ باستان‌شناسی دانشگاه تهران با الهام از یکی از آن گچبری‌ها، نشان دانشگاه تهران را طراحی کرد. این گچبری‌های ارزنده خود حاکی از اهمیت و جایگاه تیسفون به‌ویژه ایوان مدائن در فرهنگ و تمدن بِشکوه ایرانی است که لزوم پاسداری از آن بر هر ایرانیِ میهن‌دوست، واجب و بایسته است.
بااین‌حال با انتشار فیلمی از ریزش بخش‌های از ایوان مدائن، این معماری باشکوه ایرانی در کشور عراق، آه از نهاد باستان‌شناسان ایرانی برخاست که چگونه میراث نیاکانمان در کشورهای پیرامونی یا ایرانِ فرهنگی در معرض نابودی قرار می‌گیرد. رئیس انجمن علمی باستان‌شناسی ایران که پیشتر در ۵ آبان‌ماه ۱۳۹۲ در افتتاحیۀ همایش بین‌المللی باستان‌شناسان جوان به دکتر محمدعلی نجفی، رئیس وقت سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری پیشنهاد داده بود تا مدیران میراث فرهنگی کشور، به آثار فرهنگی و تمدنی باشکوه ایران در کشورهای پیرامونی -که زمانی بخش از قلمرو ایرانِ سرفراز بوده‌اند- توجهی ویژه داشته باشند و با رایزنی با مقامات میراث فرهنگی این کشورها، امکان حضور باستان‌شناسان ایرانی را برای پژوهش‌ها و کاوش‌های باستان‌شناسی فراهم کند، بار دیگر به نمایندگی از جامعۀ باستان‌شناسی کشور، اعم از اعضای هیئت علمی دانشگاه‌ها، پژوهشگران و کارشناسان و دانشجویان این حوزه، به‌عنوان اصلی‌ترین متخصصان در این زمینه از جناب آقای دکتر علی‌اصغر مونسان رئیس محترم سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری می‌خواهد تا در گام نخست همزمان با سفر رئیس‌جمهوری محترم دکتر حسن روحانی به کشور عراق، با رایزنی با رئیس‌جمهور و وزیر فرهنگ و گردشگری عراق، افزون بر مرمت و بازسازی طاق کسری این یادگار درخشان فرهنگ و تمدن ایرانی در کشور عراق، زمینۀ حضور باستان‌شناسانِ متخصص ایرانی را برای پژوهش‌ها و کاوش‌های دامنه‌دار باستان‌شناسی در میراث فرهنگی و تمدنی ایران فراهم آورند.
همچنین سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در گام دوم و در برنامه‌ای بلندمدت، با اختصاص اعتبار مالی ویژه برای آثار فرهنگی و تمدنی ایران، شرایط حضور باستان‌شناسان ایرانی را در سرزمین‌های ایرانِ فرهنگی فراهم کند. حضور باستان‌شناس ایرانی در کشورهای پیرامونی همچون افغانستان، تاجیکستان، ترکمنستان، آذربایجان، ارمنستان، پاکستان، عراق، گرجستان و کشورهای دیگر، فقط دغدغۀ علمی نیست بلکه هر ایرانیِ میهن‌دوست، برای شناختِ تاریخ و فرهنگِ ایران، ناگزیر است در این کشورها به کاوش و پژوهش باستان‌شناختی بپردازد. کشورهای پیرامونی آکنده از آثاری از دوره‌های پیش‌ازتاریخی و تاریخی ماد و هخامنشی و اشکانی و ساسانی و … همچون محوطۀ هخامنشی نادعلی در افغانستان، محوطۀ اشکانی نسا در ترکمنستان، میشان در عراق، محوطۀ اشکانی هترا در عراق، محوطۀ مادی کرکنس‌داغ در ترکیه، محوطۀ هخامنشی مِتسامـُر در ارمنستان و دیگر آثار و محوطه‌های پیش‌ازتاریخی و تاریخی ناشناختۀ دیگر هستند که شناخت آنها، گوشه‌های تاریکِ تاریخ سرزمینمان و نیاکانمان را روشن می‌کند که پاسداشت و پاسداری از این آثار بایسته و ضروری است.
انجمن علمی باستان‌شناسی ایران که با توجه به ریشه‌های ژرف و عمیق فرهنگی میان ایران و ایرانِ فرهنگی، همواره به میراث فرهنگی ایران در سرزمین‌های پیرامونی توجه ویژه‌ای داشته است، در آذرماه ۱۳۹۸ نخستین همایش دوسالانۀ بین‌المللی انجمن باستان‌شناسی ایران: برهمکنش‌های فرهنگی، پیوست و گسست را با هدف تعامل فرهنگی با سرزمین‌های پیرامونی برگزار خواهد کرد از همین‌روی انجمن علمی باستان‌شناسی ایران، آمادگی خود را جهت همکاری با سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در این مورد خاص –ایوان مدائن- و دیگر موارد پژوهشی در ایرانِ فرهنگی اعلام می‌دارد.
http://yon.ir/t0rke
