میراث فرهنگی

میراث فرهنگی یک ملت، نشانه‌هایی از تاریخ یک فرهنگ و یک ملت به شمار می‌رود که روح آن ملت در وجود آنها جنبۀ ابدیت و نوینی به خود می‌گیرد. میراث فرهنگی یک ملت بیانگر هویت فراموش‌نشدنی آن مردم است و عامل مؤثری در جهت شناختن خویش و شناساندن خود به دیگران به شمار می‌رود.
دکتر پرویز ورجاوند

باستان‌شناس و باستان‌شناسی

در قرن اخیر، دو علم هستند که تاریخ را گسترش داده‌اند: یکی از جهت زمانی و دیگری از جهت مکانی. اول به قول رشتی‌ها از دومی شروع می‌کنیم: آن علم که تاریخ را از محدودیت مکانی نجات داد علم فضا بود. موشک فضاپیما آدمی را یه قاره ششم – که ماه باشد – برد و صفحه یا بهتر بگویم جلد ششمی بر پنج جلد تاریخ عالم افزود که البته هنوز اول کار است، ولی ما می‌دانیم که شب دراز است و قلندر بیکار. اما علم نخست که از محدودیت زمانی تاریخ را نجات داد، همین باستان‌شناسی بود، که وقتی دید از پیش نمی‌شود جلو رفت و راه آتیه بسته است، از پشت شروع به کاوش کرد و گفت: از این راه نشد، از آن راه، باستان‌شناس تاریخ را به پیش از اسلام برد و وقتی دید کسی با او درنیفتاد، پس به پیش از میلاد آشنایش کرد و آنگاه تاریخ‌های پیش از المپیک را برایش خواند و چون دید عالم ابتدا ندارد و کسی هم به حرفش ایراد نمی‌گیرد حالا بحثی پیش کشیده که عنوان تاریخِ پیش‌ازتاریخ دارد و نقطه اتکای آن هم همان چند تا سفال و کاسه کوزه شکسته است و چند تا سنگ سرتیز – که باستان‌شناس روی آن کار می‌کند – و دو سه تا نقش‌ونگار ابتدایی شکسته بسته پنجه کلاغی که فی‌المثل در غار هوتو یا تپه گیان به دست می‌آورد. تاریخ هفت هزار ساله را می‌خواهد هفتاد هزار ساله کند. ما تاریخ را از این نمی‌توانیم جلو ببریم ولی باستان‌شناسی چاه را پای دریا کنده. ما را به هزاره‌های دور و دراز پیش‌ازتاریخ دارد پیوند می‌دهد ... .
باستان‌شناسی دارد صفحات و فصول این کتاب را به تدریج پیدا و وصله‌پینه می‌کند و در دسترس اهل تاریخ می‌گذارد. او سرنا را از سر گشادش به صدا درآورده است و اتفاقاً آهنگ دلپذیری نیز از آن برخاسته است. باستان‌شناسی هر چه بیشتر به آن طرف وارد می‌شود، در واقع بیشتر آب به آسیاب کهنۀ تاریخ می‌ریزد. باستان‌شناسی تاریخ را از اوهام و خرافات نجات می‌دهد، تارهای عنکبوتی بعضی افسانه‌ها که خود ما مورخین اصرار داریم آنها را بر گرد حوادث تاریخی ببینیم، باستان‌شناسی آنها را پاره می‌کند و دور می‌اندازد و حقیقت را روشن می‌کند. اگر این نیروی افشاگر باستان‌شناسی نبود، هنوز هم اهل تاریخ، مثل مگس که در دام نیرومند عنکبوتی گرفتار شده باشد، فقط در حول‌وحوش همان تارها «وزوز» می‌کرد ... .
زنده‌یاد استاد دکتر محمدابراهیم باستانی‌پاریزی

نقد کتاب تاریخ منتشر شد

شماره یازدهم و دوازدهم فصلنامه «نقد کتاب تاریخ» به سردبیری حبیب الله اسماعیلی و صاحب امتیازی موسسه خانه کتاب راهی بازار نشر شد.
شماره یازدهم و دوازدهم فصلنامه «نقد کتاب تاریخ» با انتشار آثاری از علیرضا خانبان زاده، عباس جداری کریمیان، محمد جلالی ماخانی، آمنه ابراهیمی و علی گلریز منتشر شد.


«سخن سردبیر» این شماره از فصلنامه با عنوان « جای خالی بزرگان» به قلم حیبب‌الله اسماعیلی است که در آن به آمار کتاب های منتشر شده در ماه های مهر و آبان ۱۳۹۵ اشاره کرده و نوشته است: آمار نشر به طور عام در حوزه های مختلف و در حوزه تاریخ به طور خاص گواه دو موضوع است.
یک ذائقه فرهنگی و علمی جامعه و دیگری سیاست های حمایتی رسمی، آمار کتاب های چاپ دو ماه مهر و آبان نشانی می دهد، در این دو ماه در مجموع ۳۳۰ عنوان کتاب تاریخی جدید منتشر شده است.
از منظر سیاستگذاری و مدیریت فرهنگی و با در نظر گرفتن خروجی های مرتبط با نشر کتاب های تاریخی، آمار یاد شده نشان می دهد، توجه به تاریخ ملی در دو اولویت نخست قرار دارد.
از منظر دیگر، جست وجوی نگارنده برای یافتن آثار نویسندگان نام آشنا برای اهل تاریخ پرنتیجه نبود و این نکته نشان می دهد که ورود نویسندگان نو قلم به عرصه تالیف کتب تاریخی پرتعداد بوده است.

از مجموعه مقاله‌های «نقد آثار تالیفی» می‌توان به «تحولات ایرانشناسی در گذر تاریخ» نوشته سهیلا فرجی، کارشناسی ارشد ایرانشناسی دانشگاه تهران اشاره کرد که در آن به نقد و بررسی کتاب «تاریخ تحولات ایران شناسی؛ پژوهشی در تاریخ فرهنگ ایران در دوران باستان» نوشته مریم میراحمدی می پردازد.
مقاله «پیشاسقراطیان» به قلم کیوان خسروی، دانشجوی دکتری علوم سیاسی دانشگاه تهران در بخش «نقد آثار ترجمه» آمده است.
وی در نقد کتاب «تاریخ فلسفه یونان» ترجمه مهدی قوام صفری آورده است: نقد حاضر بر جلد اول مجموعه شش جلدی گاتری درباره تاریخ فلسفه یونان است، در این مجلد گاتری تلاش کرده تا به مسئله «آغاز فلسفه» که موضوع پرمجادله است، بپردازد. پرداختن به «آغاز فلسفه» به شیوه ای فلسفی، به شکلی که گادامر هم می گوید، تنها از رهگذر تاریخ نگاری و عقاید نگاری های فیلسوفانی نظیر ارسطو ممکن است.
گاتری نیز سعی دارد به وسیله همین عقاید نگاری ها پرده از این راز تاریخی بردارد.
جعفر مراد حاصلی در بخش «نقد آثار لاتین» به نقد و بررسی کتاب « تولد اروپا» پرداخته که در قسمتی از آن می خوانیم: تولد اروپا با مهیا کردن خطوط کلی واضح و مختصری از تاریخ اروپای قرون وسطا، منبعی عالی است، لوگوف همچنین به طور قانع کننده ای نشان می دهد، مساله او در قرون وسطا به عنوان «مکان» تواد ملت مدرن و واقعیت اروپا، در بحث دوره بندی تاریخ اروپا عنصر جدیدی عرضه می کند که می تواند برای دانشجویان این رشته سودمند باشد.
این اثر برای معلمان نیز چهارچوبی مفید فراهم می کند که بر اساس آن، دوره هایی در سطوح کارشناسی و کارشناسی ارشد تشکیل دهند.
شماره یازدهم و دوازدهم فصلنامه نقد کتاب تاریخ ویژه پاییز و زمستان سال ۹۵ به قیمت صدهزار ریال به همت موسسه خانه کتاب در دسترس علاقه‌مندان قرار گرفته است. ایرنا/

PrintFriendly and PDF