میراث فرهنگی

میراث فرهنگی یک ملت، نشانه‌هایی از تاریخ یک فرهنگ و یک ملت به شمار می‌رود که روح آن ملت در وجود آنها جنبۀ ابدیت و نوینی به خود می‌گیرد. میراث فرهنگی یک ملت بیانگر هویت فراموش‌نشدنی آن مردم است و عامل مؤثری در جهت شناختن خویش و شناساندن خود به دیگران به شمار می‌رود.
دکتر پرویز ورجاوند

باستان‌شناس و باستان‌شناسی

در قرن اخیر، دو علم هستند که تاریخ را گسترش داده‌اند: یکی از جهت زمانی و دیگری از جهت مکانی. اول به قول رشتی‌ها از دومی شروع می‌کنیم: آن علم که تاریخ را از محدودیت مکانی نجات داد علم فضا بود. موشک فضاپیما آدمی را یه قاره ششم – که ماه باشد – برد و صفحه یا بهتر بگویم جلد ششمی بر پنج جلد تاریخ عالم افزود که البته هنوز اول کار است، ولی ما می‌دانیم که شب دراز است و قلندر بیکار. اما علم نخست که از محدودیت زمانی تاریخ را نجات داد، همین باستان‌شناسی بود، که وقتی دید از پیش نمی‌شود جلو رفت و راه آتیه بسته است، از پشت شروع به کاوش کرد و گفت: از این راه نشد، از آن راه، باستان‌شناس تاریخ را به پیش از اسلام برد و وقتی دید کسی با او درنیفتاد، پس به پیش از میلاد آشنایش کرد و آنگاه تاریخ‌های پیش از المپیک را برایش خواند و چون دید عالم ابتدا ندارد و کسی هم به حرفش ایراد نمی‌گیرد حالا بحثی پیش کشیده که عنوان تاریخِ پیش‌ازتاریخ دارد و نقطه اتکای آن هم همان چند تا سفال و کاسه کوزه شکسته است و چند تا سنگ سرتیز – که باستان‌شناس روی آن کار می‌کند – و دو سه تا نقش‌ونگار ابتدایی شکسته بسته پنجه کلاغی که فی‌المثل در غار هوتو یا تپه گیان به دست می‌آورد. تاریخ هفت هزار ساله را می‌خواهد هفتاد هزار ساله کند. ما تاریخ را از این نمی‌توانیم جلو ببریم ولی باستان‌شناسی چاه را پای دریا کنده. ما را به هزاره‌های دور و دراز پیش‌ازتاریخ دارد پیوند می‌دهد ... .
باستان‌شناسی دارد صفحات و فصول این کتاب را به تدریج پیدا و وصله‌پینه می‌کند و در دسترس اهل تاریخ می‌گذارد. او سرنا را از سر گشادش به صدا درآورده است و اتفاقاً آهنگ دلپذیری نیز از آن برخاسته است. باستان‌شناسی هر چه بیشتر به آن طرف وارد می‌شود، در واقع بیشتر آب به آسیاب کهنۀ تاریخ می‌ریزد. باستان‌شناسی تاریخ را از اوهام و خرافات نجات می‌دهد، تارهای عنکبوتی بعضی افسانه‌ها که خود ما مورخین اصرار داریم آنها را بر گرد حوادث تاریخی ببینیم، باستان‌شناسی آنها را پاره می‌کند و دور می‌اندازد و حقیقت را روشن می‌کند. اگر این نیروی افشاگر باستان‌شناسی نبود، هنوز هم اهل تاریخ، مثل مگس که در دام نیرومند عنکبوتی گرفتار شده باشد، فقط در حول‌وحوش همان تارها «وزوز» می‌کرد ... .
زنده‌یاد استاد دکتر محمدابراهیم باستانی‌پاریزی

نامه به دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو

۱۰۱_۳۸۶۷۱دکتر سیدمهدی موسوی رییس هیئت مدیرۀ انجمن علمی باستان‌شناسی ایران، در نامه‌ای به دکتر محمدرضا سعیدآبادی دبیر کمیسیون ملی یونسکو در ایران، ضمن محکوم کردن اعمال شنیع گروه شیطانی داعش در تخریب آرامگاه مشایخ و بزرگان مذهبی و آثار باستانی و سوزاندن کتاب‌های نفیس، از کمیسیون ملی یونسکو خواست پیگیری‌ها و اقدامات جدی­تری از طریق مجاری ذی ربط در سازمان جهانی یونسکو انجام دهد تا مانع از تخریب و هتک حرمت بیش از پیش میراث فرهنگی و معنوی جامعۀ بشری به دست این گروه شوند. متن نامه به شرح ذیل است.

 جناب آقای دکتر محمدرضا سعیدآبادی

دبیر کل محترم کمیسیون ملی یونسکو

 

با سلام و احترام،

            همچنان که استحضار دارند، جنایات گروه شیطانی داعش در کشتار مردم بی­گناه در ماههای اخیر، اکثریت قریب به اتفاق مردم نوع­دوست و شریف ایران و دیگر کشورهای جهان را آزرده خاطر کرده است. در هفته های اخیر اقدامات پلیدتر این گروه خدانشناس در از بین بردن آرامگاه مشایخ و بزرگان مذهبی، تخریب آثار باستانی و سوزاندن کتب نفیس و ارزشمند، ابعاد ددمنشانه تر عقاید غیرانسانی این گروه را به نحو روشنتری در معرض دید جهانیان قرار داده است. اقدامات دهشتناک داعش در روزهای اخیر در تخریب آثار باستانی موزۀ موصل و محوطه های باستانی اطراف این شهر نظیر نینوا، ابعاد گسترده تری از توحش این گروه را آشکار کرد. بویژه آثار باستانی مربوط به دورۀ اشکانی –  برهه های درخشان در تاریخ ایران که طی آن بخشی از خاور نزدیک جزیی از خاک ایران بود –  تأثر بسیاری از دلسوزان فرهنگ و تمدن این کهن دیار هماره ماندگار را موجب شده است. گرچه شایعاتی مبنی بر انتقال نمونه های اصلی این آثار به مکانهای امن و تخریب نمونه های بدل به دست عوامل داعش شنیده می شود، اما حتی این امر، ولو صحت داشته باشد، ذره ای از خسران مادی و معنوی جامعۀ بشری به طور اعم و مردم ایران به طور اخص نمی­کاهد.

انجمن علمی باستان شناسی ایران، ضمن محکوم کردن شدید این اعمال شنیع، از کمیسیون ملی یونسکو انتظار دارد با پیگیریها و اقدامات جدی­تر از طریق مجاری ذی ربط در سازمان جهانی یونسکو بیش از این میراث فرهنگی و معنوی جامعۀ بشری به دست این گروه تخریب و هتک حرمت نشود.

با سپاس

سید مهدی موسوی

رییس انجمن

PrintFriendly and PDF